Hairlines vs Die polishing lines

[gkounto]

Εχω διαπιστώσει από συζητήσεις με πολλούς οτι υπάρχει μία σύγχυση σε αρκετούς συλλέκτες ανάμεσα στα hairlines και στα λεγόμενα die polishing linees. Το αποτέλεσμα είναι οτι είτε υπερεκτιμούν είτε υποτιμούν την κατάσταση ενός νομίσματος κυρίως σε ο,τι έχει να κάνει με τους αναμενόμενους βαθμούς πιστοποίησης. Ετσι αποφάσισα να μοιραστώ μαζί σας κάποιες σκέψεις μου στο θέμα. Καταλαβαίνω οτι οι παλιοί θα το βρουν βαρετό βέβαια αλλά το αποτολμώ.

Τιι είναι λοιπόν hairlines και τι die polishing lines? Πως δημιουργούνται και πως τις ξεχωρίζουμε?

Ηairlines είναι μικροσκοπικές τριχοειδείς γραμμώσεις πάνω στο νόμισμα που μπορεί να καλύπτουν όλη ή ένα μέρος της επιφάνειας του νομίσματος και μπορεί να βρίσκονται στο πεδίο ή στο σχέδιο συχνότερα δε και στα δύο. Συνήθως είναι ευθείες παράλληλες γραμμές και μπορεί να " τρέχουν" παράλληλα ή υπό γωνία προς τον κάθετο άξονα (↑) του νομίσματος, ενίοτε όμως μπορεί να είναι ακανόνιστες ή και κυκλικές ανάλογα με τον τρόπο που παρήχθησαν. Είναι πάντα έγκοιλες, χαραγμένες δηλαδή.
Yπάρχουν διάφοροι τρόποι που δημιουργούνται αλλά ο συνηθέστερος είναι το ακατάλληλο καθάρισμα συνήθως με ένα πανάκι. Σε αυτή την περίπτωση η απουσία λούστρου είναι επίσης γεγονός επομένως εύκολα ξεχωρίζει. Αλλη αιτία μπορεί να είναι η χρόνια αποθήκευση πάνω σε ακατάλληλη επιφάνεια. Παράδειγμα εδώ τα Proof Sets των Νομισματοκοπείων, ιδιαίτερα (αλλά όχι μόνο) του γνωστού μας Royal Mint. H βελούδινη εσωτερική επένδυση των κασετίνων είναι σαν γυαλόχαρτο πάνω στις ευαίσθητες στιλπνές επιφάνειες ιδιαίτερα των μεγάλων και κυρίως των χρυσών με τα μεγάλα ελεύθερα πεδία. Το ίδιο συμβαίνει με μεμονομένα νομίσματα σε παλιές συρταροθήκες (coin cabinets). Τέλος hairlines μπορεί να γίνουν από το ίδιο το Νομισματοκοπείο κατά την παραγωγή και για διάφορους λόγους κυρίως marketing αλλά και γενικού φινιρίσματος. Ενα απαλό περασματάκι με ελαφρύ χέρι σε ιδιαίτερες κοπές αναμνηστικών πχ λίγο πριν μπουν σε κουτί. Εδώ το λούστρο δεν έχει πειραχθεί. Αλλο παράδειγμα hairlines που έγιναν στο Νομισματοκοπείο είναι η matt proof σειρά του 1902. Εδώ σημειώνω οτι η συγκεκριμένη σειρά "υποφέρει" και από ακανόνιστα die polishing lines για τα οποία θα μιλήσω παρακάτω. Τι συνέβει? Oι πρώτες κασετίνες βγήκαν στο εμπόριο κανονικά αλλά δεν άρεσαν στον κόσμο. Ετσι στα υπόλοιπα άρχισαν να τα γυαλίζουν "ολίγον". Αυτός είναι και ο λόγος που σχεδόν κανένα matt proof 1902 δεν παίρνει πάνω από 62. Το Αμερικάνικο Νομισματοκοπείο είναι επίσης ένα παράδειγμα όπως μας αποκαλύπτει ο grader του 1915 Panama Pacific Set.

Die polishing lines είναι επίσης μικροσκοπικές τριχοειδείς γραμμώσεις. Η διαφορά τους με τις hairlines στο νόμισμα είναι οτι είναι πάντα ανάγλυφες και πάντα μόνο στο πεδίο και όχι στο σχέδιο. Συνήθως είναι ευθείες  παράλληλες προς τον κάθετο άξονα αλλά καμιά φορά συναντάμε και ακανόνιστες σχεδόν κυκλικές και εδώ ανάλογα πως δημιουργήθηκαν. Υπάρχουν και εδώ μερικές αιτίες αλλά η προέλευση τους είναι πάντα από το Νομισματοκοπείο. Οπως το μαρτυρά και ο Αγγλικός όρος δημιουργούνται από το γυάλισμα ή βούρτσισμα των μητρών. Επειδή δε το σχέδιο είναι έγκοιλα χαραγμένο, το βουρτσάκι γυαλίζει το πεδίο χωρίς να εισέρχεται στο σχέδιο. Αυτός είναι και ο λόγος που πάντα εμφανίζονται στο πεδίο του νομίσματος και όχι σε όλο το νόμισμα. Το Παρισινό Νομισματοκοπείο είναι πολύ γνωστό για την πρακτική αυτή που εμφανίζεται και στις 2 κοπές των τάλληρων του Γεωργίου Α'. Το South African Mint επίσης αλλά εδώ γυάλιζαν με βουρτσάκι έτσι εμφανίζονται ακανόνιστες και κυκλικές (Crowns 1953-1960). To Royal Mint επίσης το ίδιο με τα του 1902. Σε άλλες κοπές Proofs οπως 1887,1893,1911 εμφανίζονται κάθετα.

Ενας γρήγορος οδηγός: Eίναι ανάγλυφες και μόνο στο πεδίο? Tότε είναι die polishing lines. Είναι έγκοιλες και εμφανίζονται σε όλο ή μέρος του νομίσματος? Tότε είναι hairlines.

Παραθέτω μια φωτό από λίρα 1918 του Σύδνευ που πολύ σπάνια θα βρείτε die polishing lines για λόγους που δεν ξέρω. Οχι οτι της δίνει υπεραξία βέβαια αλλά μου έκανε εντύπωση. Δυστυχώς όμως ο grader κοίταζε αλλού....
Παραθέτω επίσης ένα Crown size καθαρισμένο με hairlines σε όλο το νόμισμα και φυσικά έλειψη λούστρου και ένα του 1902 παρατηρείστε τις ακανόνιστες μπροστά από το άλογο, κάτω από την ουρά και στην ημερομηνία. Ολες ανάγλυφες φυσικά.