Χρυσή Λίρα - Τι πρέπει να ξέρετε

[Nonos]

Με ενδιαφέρον διάβασα ένα άρθρο της ενημερωτικής ιστοσελίδας newsbeast.gr που αναφέρεται στις χρυσές λίρες Αγγλίας.
Αρκετά συμπυκνωμένα γράφει όσα πρέπει να ξέρει κάποιος για αυτά τα χρυσά νομίσματα και θεωρώ ότι σαν στοιχειώδη γνώση καλό είναι να υπάρχει εδώ:

Κόπηκαν για πρώτη φορά το 1489 από τον Ερρίκο VII. Από το 1817 και ύστερα με δεδομένη την αποικιοκρατία και την εξάπλωση της Μεγάλης Βρετανίας, το συγκεκριμένο νόμισμα έγινε ιδιαίτερα διαδεδομένο σε παγκόσμιο επίπεδο ακολουθώντας ένα δεύτερο κύκλο ζωής.


[Εικόνα: protiliraelizabethI.jpg]


Έτσι, η ζωή της λίρας χωρίζεται σε δύο περιόδους και οι λίρες χωρίζονται σε παλαιές και σύγχρονες. Στις σύγχρονες είναι αποτυπωμένα τα κεφάλια των εκάστοτε Άγγλων ηγεμόνων, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις - για τους μακροβιότερους εξ αυτών - όπως η βασίλισσες Βικτώρια και Ελισάβετ, έχουν κυκλοφορήσει περισσότερα από ένα πορτραίτα, τα οποία αντιστοιχούν σε διάφορες ηλικιακές περιόδους. Η επίσημη ονομασία της λίρας είναι sovereign (ηγεμόνας).

Το σχέδιο, το οποίο τυπώνεται στην πίσω όψη του νομίσματος και εμφανίζει τον Άγιο Γεώργιο ο οποίος σκοτώνει το δράκο, ανήκει στον Benedetto Pistrucci.

Της επανακυκλοφορίας της λίρας το 1817, προηγήθηκε η προσπάθεια της βρετανικής κυβέρνησης για ισχυροποίηση του νομίσματος, με σκοπό να αντιμετωπίσει τις οικονομικές δυσκολίες που ακολούθησαν τους γαλλικούς επαναστατικούς πολέμους καθώς και τους πολέμους του Ναπολέοντα.


Πού μπορούμε να αγοράσουμε ή να πουλήσουμε

Οι επίσημοι φορείς από τους οποίους μπορεί κάποιος να προμηθευτεί αλλά και να πουλήσει χρυσές λίρες στην Ελλάδα είναι είτε από το βρετανικό νομισματοκοπείο (μέσω της επίσημης ιστοσελίδας), είτε από την Tράπεζα της Ελλάδος, είτε από την Τράπεζα Πειραιώς. Ωστόσο υπάρχουν και ιδιώτες οι οποίοι αγοράζουν ή διαθέτουν νομίσματα προς κάθε ενδιαφερόμενο. Σε αυτή την περίπτωση όμως απαιτείται η εξακρίβωση της γνησιότητας των νομισμάτων.

Επίσης σημαντικό πεδίο αγοραπωλησιών είναι το διαδίκτυο. Ωστόσο και εκεί ο ενδιαφερόμενος αντιμετωπίζει το ενδεχόμενο να αγοράσει πλαστά νομίσματα. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι κάποια στιγμή, παραχαράκτες προχώρησαν στην παραγωγή και διάθεση – μέσω ίντερνετ – αντιγράφων της πρώτης σύγχρονης λίρας του 1817.

Τα πιστοποιητικά που απαιτούνται για αγορά ή πώληση

Για την αγορά της από την τράπεζα απαιτούνται ταυτότητα ή διαβατήριο, πρωτότυπο δημόσιου εγγράφου (εκκαθαριστικό εφορίας) ή πρόσφατου λογαριασμού ΔΕΗ, ΟΤΕ, όπου αναγράφεται ο Α.Φ.Μ. του ενδιαφερόμενου. Τα ίδια πιστοποιητικά είναι απαραίτητα και για όσους θέλουν να πουλήσουν νομίσματα στην τράπεζα.

Δεδομένου ότι τα capital controls βρίσκονται σε ισχύ η ΤτΕ δεν αγοράζει λίρες με μετρητά, ενώ δεν εισπράττει επιταγές κατά την πώλησή τους.

Η προμήθεια που παρακρατεί η Τράπεζα της Ελλάδος για την πώληση χρυσών λιρών, ανέρχεται στο 5‰ με ελάχιστο τα 3 ευρώ.

Σημειώνεται ότι και τα δύο τραπεζικά ιδρύματα διαθέτουν ειδικούς εκτιμητές, οι οποίοι εξετάζουν τον επενδυτικό χρυσό, τον διαχωρίζουν σε αποδεκτό και μη αποδεκτό και αποφαίνονται για το εάν είναι γνήσιος ή όχι.

Μισές λίρες αλλά και λίρες του ¼

Επίσης, το βρετανικό νομισματοκοπείο διαθέτει εκτός από τις γνωστές σε όλους χρυσές λίρες και μισές, αλλά και στο ¼ της λίρας, το οποίο ξεκίνησε να κυκλοφορεί το 2009 και παρομοιάζεται με την αγορά χρυσού.

Εκτόξευση αγοραπωλησιών με την έναρξη της κρίσης και την άνοδο του χρυσού

Χαρακτηριστική είναι η εικόνα, την οποία παρουσιάζουν τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, σύμφωνα με τα οποία το 2008 πριν την έναρξη της κρίσης στη χώρα μας, οι λίρες που πωλήθηκαν προς την τράπεζα ανήλθαν σε 316.143 τεμάχια, ενώ η τράπεζα από την πλευρά της πούλησε 180.493 τεμάχια. Επίσης, το 2009, χρονιά έναρξης της οικονομικής κρίσης η τράπεζα αγόρασε 247.234 και πούλησε 111.640.

Τα αίτια της αύξησης

Ο λόγος για τον οποίο εμφανίστηκαν οι συγκεκριμένες τιμές ήταν η αύξηση της τιμής του χρυσού παγκοσμίως, όπως φαίνεται και από το διάγραμμα που ακολουθεί, λόγω της διευρυμένης οικονομικής κρίσης των ετών 2007-2008, η οποία σημαδεύτηκε από την πτώση της Lehman Brothers το 2008. Πολλοί οικονομολόγοι συνέκριναν μάλιστα την οικονομική κατάσταση με εκείνη της δεκαετίας του 1930.

Ωστόσο, με την παρέλευση της οικονομικής κρίσης σε παγκόσμιο επίπεδο, οι τιμές του χρυσού μειώθηκαν με αποτέλεσμα να σταματήσουν οι αγοραπωλησίες και στην Ελλάδα. Έτσι, το 2015 η Τράπεζα της Ελλάδος αγόρασε μόλις 61.518 λίρες και πούλησε 43.057, ενώ το 2016 αγόρασε 56.972 και πούλησε 27.080.
[Εικόνα: INFOGRAPHIC2.jpg]


Η χρυσή λίρα κόβεται στο κεντρικό νομισματοκοπείο του Λονδίνου και κατά καιρούς σε διάφορα περιφερειακά νομισματοκοπεία, τα οποία βρίσκονταν σε μεγάλες πόλεις της πάλαι ποτέ βρετανικής αυτοκρατορίας όπως το Σίδνεϊ, η Ινδία, η Μελβούρνη, το Περθ, η Οτάβα, η Βομβάη και η Πρετόρια.

Πότε αξίζει περισσότερο μία χρυσή λίρα

Όλες οι λίρες όταν αγοράζονται απευθείας από το νομισματοκοπείο διατίθενται μέσα σε πλαστικό, διάφανο και σφραγισμένο κουτί. Μάλιστα όταν μία λίρα πωλείται σφραγισμένη, έχει μεγαλύτερη αξία, δεδομένου ότι είναι αψεγάδιαστη.

Αξιολογώντας μία λίρα

Σε ό,τι αφορά τους συλλέκτες, υπάρχουν ειδικοί οίκοι αξιολόγησης, οι οποίοι κατατάσσουν τις λίρες και εκτιμούν την αξία τους σε σχέση με τη σπανιότητα που εμφανίζουν, ενώ πιστοποιούν και τη γνησιότητά τους. Η κλίμακα διεθνούς αξιολόγησης κυμαίνεται από το 0 έως και το 72 αριθμός που πιστοποιεί τον ύψιστο βαθμό ποιότητας και συλλεκτικής αξίας.

Τα σημάδια

Όταν η λίρα έχει παραχθεί στο Λονδίνο, ο χώρος που βρίσκεται ακριβώς πάνω από τη χρονολογία έκδοσης είναι κενός. Εάν όμως έχει παραχθεί σε κάποιο από τα υπόλοιπα – εκτός Λονδίνου - νομισματοκοπεία, πάνω από τη χρονολογία έκδοσης εμφανίζεται το αντίστοιχο αρχικό γράμμα, της πόλης από την οποία προέρχεται.
mint

[Εικόνα: mint.jpg]



Διακοπή κυκλοφορίας

Από το 1917 έως και το 1932, πριν και μετά τη λήξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, η Μεγάλη Βρετανία σταμάτησε να κόβει χρυσές λίρες, ρευστοποιώντας τις ήδη υπάρχουσες. Η κοπή χρυσών λιρών συνεχίστηκε αδιάκοπα από το 1957 έως και το 1968, οπότε η παραγωγή τους διακόπηκε και ξεκίνησε και πάλι το 1974 έως και σήμερα.

Οι σπάνιες…

Ιδιαίτερη συλλεκτική αξία έχουν οι λίρες «proof», οι οποίες κόβονται σε περιορισμένο αριθμό με σκοπό να αποτελέσουν δείγματα.

Από το 1979 η παραγωγή λιρών «proof» έγινε πιο συστηματική με σκοπό τη διάθεσή τους στο κοινό. Πρόκειται για νομίσματα εξαιρετικής ποιότητας, τα οποία είναι στιλβωμένα με συγκεκριμένη τεχνική, ούτως ώστε να έχουν εξέχουσα και λαμπερή εμφάνιση.

Μία από τις σπανιότερες λίρες είναι η επετειακή λίρα «proof» για τα 500 χρόνια  από την κυκλοφορία της πρώτης λίρας το 1489, η οποία εικονίζει τη Βασίλισσα Ελισάβετ τη 2η να κάθεται στο θρόνο. Η τιμή της συγκεκριμένης λίρας εκτιμάται ότι μπορεί και να αγγίζει ακόμα και τις 5.000 ευρώ.

Μία ιδιαίτερα χαρακτηριστική περίπτωση σπάνιας λίρας είναι επίσης αυτή του 1937, η οποία εικονίζει τον Εδουάρδο VIII, και πωλήθηκε το 2014 σε δημοπρασία, έναντι 606.668 ευρώ.

Σε κάθε περίπτωση μία καινούργια λίρα «proof» του 2017, στοιχίζει περίπου τα διπλάσια χρήματα σε σχέση με την ονομαστική αξία μίας απλής χρυσής λίρας.

Οι ακυκλοφόρητες

Βρίσκονται σε εξαιρετικά καλή κατάσταση και δεν εμφανίζουν φθορές. Οι συγκεκριμένες χρυσές λίρες διατίθενται ευρέως στην αγορά και έχουν την ονομασία Uncirculated ή Bullion και έχουν πιο θαμπή εμφάνιση από τις «proof», ενώ παράγονται σε πολλά περισσότερα αντίτυπα κάθε χρόνο.

Ωστόσο μπορεί να υπάρξει χρονιά κατά την οποία δεν παράγονται καθόλου χρυσές λίρες τύπου «bullion», παρά μόνο «proof» γεγονός που κάνει τις δεύτερες ακόμα πιο σπάνιες.

Όλα είναι θέμα κατάστασης

Η κατάσταση στην οποία βρίσκεται ένα νόμισμα καθορίζει και την τιμή που μπορεί να πιάσει. Γι’ αυτό το λόγο άλλωστε και η υπάρχει συγκεκριμένη κλίμακα αξιολόγησης.

Οι κατηγορίες αξιολόγησης:

- FDC – Fleur de Coin: Λίρες οι οποίες είναι κυρίως “proof”, αψεγάδιαστες, χωρίς σημάδια ή χτυπήματα.

- Ακυκλοφόρητες: Καινούργιες, όπως έχουν βγει από το νομισματοκοπείο. Ωστόσο, με δεδομένη τη μαζική τους παραγωγή είναι πάντοτε τέλειες ως προς τα ποιοτικά τους χαρακτηριστικά.

- Σχεδόν ακυκλοφόρητες: Σχεδόν καινούργιες, πολύ κοντά στην κατάσταση που ήταν όταν βγήκαν από το νομισματοκοπείο.

- Εξαιρετικά καλή κατάσταση: Εμφανίζουν μερικά σημάδια καθώς έχουν διατεθεί σε ευρεία κυκλοφορία.

- Πολύ καλή κατάσταση: Μικροφθορές με όχι καλή χάραξη του ανάγλυφου σχεδίου στην επιφάνια του νομίσματος.

- Καλή κατάσταση: Λάθη στην κοπή ή στο τύπωμα του σχεδίου στην επιφάνεια.

Υπάρχουν και ορισμένες ακόμα κατηγορίες, οι οποίες χαρακτηρίζουν τις λίρες κατώτερης ποιότητας όπως fair(τίμια), poor(φτωχή) κλπ.


Τα πιο δημοφιλή χρυσά νομίσματα στην αγορά:

    Η λίρα Αγγλίας, η οποία ονομάζεται Gold Sovereign (Xρυσός Ηγεμόνας), καθώς έχει πάνω της αποτυπωμένο το πορτραίτο του εκάστοτε ηγεμόνα.
    Krugerrand Νοτίου Αφρικής
    Gold Maple Leaf Καναδά
    Vienna Philharmonic Αυστρίας
    American gold eagle ΗΠΑ
    American Buffalo ΗΠΑ
    Britannia Μεγάλης Βρετανίας
    China Panda Κίνας

Σημειώνεται τέλος ότι οι καινούργιες λίρες του 2017 είναι ήδη διαθέσιμες, καθώς έχουν κοπεί ήδη από τα τέλη του 2016.



Το ενδιαφέρον αυτό άρθρο είναι του Γιώργου Λαμπίρη και τα γραφικά της Βασιλικής Αθανασοπούλου