Τα βασικά των χαρτονομισμάτων

[sac]

Κάπου θα πρέπει να μπουν και τα βασικά των χαρτονομισμάτων... Ο φίλος μας ο dimiS το ξεκίνησε στα χαρτονομίσματα του ευρώ, αλλά μάλλον θα πρέπει να πάει σε μια πιο "γενική" κατηγορία.

Αντίθετα με το χάος που υπάρχει στα νομίσματα, στην αξιολόγηση χαρτονομισμάτων υπάρχει αρκετή οργάνωση, που οφείλεται στην IBNS.
http://www.theibns.org/joomla/index.php

Εδώ φαίνονται οι προδιαγραφές βαθμολόγησης:
http://www.theibns.org/joomla/index.php?...&Itemid=25

Αντί να τα μεταφράσω, θα προσπαθήσω να απλοποιήσω τα πράγματα

http://www.greekbanknotes.com/grading

Ο ιδιοκτήτης του site νομίζω ότι δεν είναι μέλος εδώ (δεν ξέρω αν είναι πρόβλημα αυτό).

Από την άλλη, ίσως βρείτε βολικό τον συνημμένο πίνακα.

------------------------------------

Στη συνέχεια, ας διευκρινήσουμε το "τσάκισμα" και το "δίπλωμα". Ας πούμε ότι... "τσάκισμα" έχουμε όταν το χαρτί έχει κάνει γωνία και "δίπλωμα" όταν το χαρτί κάνει καμπύλη, περισσότερο ή λιγότερο έντονη.

- Αν το χαρτονόμισμα έχει τσάκισμα (ένα), είναι XF (και κάτω).
- Αν το χαρτονόμισμα έχει δύο ή περισσότερα τσακίσματα, είναι VF (και κάτω).
- Αν το χαρτί είναι μαλακό, το χαρτονόμισμα είναι F  (και κάτω).
- Αν υπάρχουν σχισίματα έξω από το σχέδιο (στο περιθώριο), είναι VF (και κάτω).
- Αν υπάρχουν σχισίματα μέσα στο σχέδιο, είναι VG (και κάτω).
- Αν λείπει και το παραμικρό κομματάκι, είναι G (και κάτω).

Το χαρτονόμισμα για να είναι ακυκλοφόρητο πρέπει να "κόβει" (δεν είναι δύσκολο να κοπεί κανείς με ένα φύλλο χαρτί. Οι γωνίες του πρέπει να "βγάζουν μάτι".
Όπως έλεγε κάποια ψυχή, ακυκλοφόρητο είναι το χαρτονόμισμα, όταν κανένα άλλο δεν μπορεί να είναι καλύτερο από αυτό. Προφανώς, τα χαρτονομίσματα από ΑΤΜ δεν είναι ακυκλοφόρητα, γιατί έχουν σημάδια από τη μηχανή.
Και βέβαια, δεν υπάρχει "αυστηρώς ακυκλοφόρητο" ή "επιεικώς ακυκλοφόρητο" χαρτονόμισμα, όπως δεν υπάρχει "αυστηρώς έγκυος"  ή "επιεικώς έγγυος".

----------------------------------------

Ένα πράγμα που μπερδεύει συχνά τους νέους συλλέκτες είναι οι διαζευκτικοί ορισμοί του "Σχεδόν Ακυκλοφόρητου" και του "Εξαιρετικού".

- Αν το χαρτονόμισμα έχει μικροελαττώματα στις άκρες (συνήθως στις γωνίες) Ή ένα (μοναδικό) δίπλωμα, είναι aUNC. Αν έχει και τα δύο, είναι XF.
- Αν το χαρτονόμισμα έχει μέχρι τρία διπλώματα Ή ένα (μόνο) τσάκισμα, είναι XF. Αν έχει ένα τσάκισμα και ένα δίπλωμα, είναι VF.
- Αν έχει τέσσερα διπλώματα, είναι VF.

Στα "διπλώματα" και στα "τσακίσματα" δεν μετράμε μόνο αυτά που είναι στη μέση (συνήθως), αλλά και αυτά που είναι στις γωνίες. Ένα (κατά τα άλλα) άριστο χαρτονόμισμα που έχει τσακίσει η γωνία του, είναι XF.

[ellinas]

Xρόνια πολλά καλές γιορτές Γιώργο
ενδιαφέροντα όσα έχεις παραθέσει

[sac]

Αχταρμάς mode on:

Δεν νοείται συλλέκτης χαρτονομισμάτων που να μην ξέρει αυτό:
http://www.banknote.ws/

Ομοίως, δεν νοείται συλλέκτης χαρτονομισμάτων που να μην ξέρει τον Albert Pick και τους αριθμούς Pick.
https://en.wikipedia.org/wiki/Albert_Pick

Specimens, proofs και... hell banknotes:
https://en.wikipedia.org/wiki/Specimen_banknote
https://en.wikipedia.org/wiki/Hell_money

Επιχείρηση Μπέρνχαρτ:
https://en.wikipedia.org/wiki/Operation_Bernhard

Τα χαρτονομίσματα... δεν φτιάχνονται από χαρτί! Συνήθως φτιάχνονται από βαμβάκι. Τώρα τελευταία και από πλαστικό.

- Αν το χαρτονόμισμα έχει μέχρι τρία διπλώματα Ή ένα (μόνο) τσάκισμα, είναι XF. Αν έχει ένα τσάκισμα και ένα δίπλωμα, είναι VF.

Κάτι που δεν διευκρινίζουν οι πίνακες. Αν τα διπλώματα διασταυρώνοντια (όπως συμβαίνει) σε χαρτονομίσματα μεγάλου μεγέθους), πέφτουμε στο VF, έστω και αν είναι μόνο δύο. Ο λόγος είναι ότι... αν διασταυρωθούν τα διπλώματα, θα δημιουργηθεί γωνία σε εκείνο το σημείο.

Αχταρμάς mode off:

Μιχάλη, μη μου δίνεις θάρρος. ;-)

[iapwnas]

Καλημερα, πολυ χρησιμο θεμα, πραγματικα! Διαφωνω στον πινακα που εχεις παραθεσει ομως στην κατηγορια AU αναφερεται οτι ενα χαρτονομισμα το οποιο εχει ενα -ελαφρο- διαμηκης διπλωμα. Για εμενα ενα χαρτονομισμα κατα τα υπολοιπα σημεια αν ειναι τσιλικο αλλα εχει ενα διπλωμα που αναφερετε στον πινακα πεφτει σε XF. Θα ηθελα να ακουσω αποψεις πανω σε αυτο!

[μαρκος]

δειτε εδω ενα χρησιμο καταλογο απο την IBNS ,οπως και αλλες πληροφοριες -βοηθηματα για καθε νεο και μη
http://www.theibns.org/joomla/index.php?...&Itemid=25
Χρησιμο ειναι και το παρακατω για την βαθμολογηση σε διαφορες Χωρες
http://www.garrysue.net/grading.htm

[sac]

Για κάποιον άσχετο λόγο σκανάρισα μερικά ΠΓΔΜικά (sic) χαρτονομίσματα. Τα βάζω εδώ για να σχολιάσω ότι τα χαρτονομίσματα δεν τα βάζουμε "στη σειρά" σαν στρατιωτάκια. Θέλουνε... μια τσαχπινιά, βρε αδερφέ! Λίγο έτσι το ένα, λίγο έτσι το άλλο...
Και όταν ανοίγεις το ντοσιέ, να μην βλέπεις μια ευθεία με χαρτονομίσματα, σαν να είναι πλακόστρωτο (ή συλλογή κερμάτων). Να βλέπεις ένα πολύχρωμο χάος. :-)

[sac]

Τα οχτώ πρώτα είναι η πρώτη έκδοση μετά την ανεξαρτησία τους (1992). Είναι χαρακτηριστικό ότι δεν αναφέρουν νομισματική μονάδα.
Το ένατο είναι της δεύτερης έκδοσης (1993), αφού αφαίρεσαν δύο μηδενικά. Ισούται δηλαδή με χιλιάρικο της πρώτης έκδοσης. Αναφέρει κανονικά νομισματική μονάδα (δηνάρια).

Είναι φτηνά χαρτονομίσματα. Τιμές Krause για ακυκλοφόρητα 0,75 το πρώτο δεκάρικο, 8,50 το δεκαχίλιαρο. Αγοραίες τιμές πολύ πιο κάτω. Συγχρόνως είναι και... κακάσχημα...

[sac]

- Αν υπάρχουν σχισίματα έξω από το σχέδιο (στο περιθώριο), είναι VF (και κάτω).

Τυπογραφικό λάθος από τον συνημμένο πίνακα, που μου επισήμανε ο silahim.

- Αν υπάρχουν σχισίματα έξω από το σχέδιο (στο περιθώριο), είναι G (και κάτω).

[sac]

Νέα έκδοση!

Όποιος θέλει να συμβάλει ή να διορθώσει...

- Πώς αποδίδουμε το "Fair" στα Ελληνικά;
- Πώς αποδίδουμε το "counting marks" στα Ελληνικά;

[sac]

Proof και specimen.

Και οι δύο λέξεις, proof και specimen, σημαίνουν (γενικότερα) "δείγμα" ή (ειδικότερα) "δοκίμιο". (Proof μπορεί να σημαίνει και απόδειξη, αλλά δεν κολλάει εδώ.)

Η διαδικασία σχεδιασμού και παραγωγής ενός χαρτονομίσματος έχει πολλά στάδια. Σε όλα αυτά τα στάδια φτιάχνονται "δείγματα" ή "δοκίμια" για τον έλεγχο της διαδικασίας. Είτε για να τα ελέγξει ο πελάτης (η τράπεζα), είτε για να ελεγχθεί πώς δουλεύουν κάποια πράγματα.

Χωρίς να υπάρχει επίσημος κανόνας, έχει καθιερωθεί ο,τιδήποτε είναι (ή μοιάζει) με ολοκληρωμένο χαρτονόμισμα να λέγεται specimen, ενώ ο,τιδήποτε "μερικό" ή ημιτελές να ονομάζεται proof.

Κατά κανόνα, τα σπέσιμεν σημαδεύονται με κάποιον τρόπο, ακριβώς επειδή είναι ή μοιάζουν με "κανονικά" χαρτονομίσματα. Μπορεί να γράφουν τη λέξη "specimen", κάτι σαν "δείγμα χωρίς αξία" ή να είναι τρυπημένα. Μπορεί να σχηματίζεται η λέξη specimen με τρύπες. Κάτι από άλα αυτά ή κάποιοι συνδυασμοί τους.

Συνήθης περίπτωση είναι τα "printer's proofs" ή "color trials", που είναι δοκίμια του πώς φαίνεται το σχέδιο του κάθε χρώματος. (Ο συνδυασμός των σχεδίων του κάθε χρώματος δίνει το τελικό σχέδιο.)

Τα σπέσιμεν μπορεί να είναι πολλών και διαφόρων είδών, ανάλογα με τη λειτουργία τους (τον σκοπό για τον οποίο φτιάχτηκαν). Τα περισσότερα είδη έχουν χαρακτηριστικούς αριθμούς, π.χ Α000000, Α999999, Α1234567890.

- Η συνηθέστερη λειτουργία τους είναι η διανομή τους σε άλλες τράπεζες, υποκαταστήματα ή άλλες αρχές (π.χ. αστυνομικές), προκειμένου να χρησιμοποιηθούν ως πρότυπα ελέγχου (δηλαδή, να συγκρίνονται με ύποπτα χαρτονομίσματα). Υπάρχουν και άλλα εργαλεία για αυτή τη δουλειά, όπως διάφορα σαμπλόν που τα βάζεις πάνω στο χαρτονόμισμα για να δεις αν το Α ή το Β είναι εκεί που πρέπει, αλλά δε μας ενδιαφέρουν εδώ.

Αυτά τα σπέσιμεν έχουν ειδική αρίθμηση, συνήθως διαφορετική από αυτή των κανονικών χαρτονομισμάτων, ώστε να είναι δυνατή η ιχνηλάτησή τους (να ξέρουμε πού βρίσκεται το καθένα). Ειδικά οι "ισχυρές" τράπεζες, όπως η ΕΚΤ, εφαρμόζουν πολύ αυστηρή πολιτική, με αποτέλεσμα τα σπέσιμέν τους να είναι εξαιρετικά... ακριβοθώρητα.

- Μια άλλη λειτουργία είναι η εξοικείωση του κοινού, αλλά και των επαγγελματιών, με μια νέα έκδοση. Σε αυτήν την περίπτωση τα σπέσιμεν μπορεί να έχουν σημαντικές διαφορές από τα πραγματικά χαρτονομίσματα. Θα θυμάστε, ίσως, τα διάφορα "δείγματα" του ευρώ που είχαν κυκλοφορήσει... Ανάλογες εκδόσεις, προφανώς, θα υπήρχαν και για τους ταμίες των τραπεζών κλπ, κλπ.

- Σχετική με την παραπάνω είναι και η διάθεση "δειγμάτων" σε διάφορες εταιρίες, όπως αυτές που φτιάχνουν ΑΤΜ, με σκοπό τη ρύθμιση των προϊόντων τους. Και αυτά τα σπέσιμεν μπορεί να έχουν σημαντικές διαφορές από τα πραγματικά χαρτονομίσματα (να έχουν μόνο τα στοιχεία που έχουν σημασία για αυτή τη δουλειά, με άσχετα σχέδια κλπ.)

- Αντίστοιχα, και οι εταιρείες αυτές μπορεί να διαθέτουν "δείγματα" στους πελάτες τους, για να επιδείξουν τις δυνατότητες των προϊόντων τους (test notes). Σε ααυτή την περίπτωση, αναγκαστικά, διαφέρουν πολύ από τα πραγματικά χαρτονομίσματα.

- Επίσης μπορεί να λειτουργούν ως εμπορικά δείγματα. Δηλαδή, η κατασκευάστρια εταιρεία (δημόσια ή ιδιωτική) να τα διαθέτει σε υποψήφιους πελάτες, είτε ως δείγμα της δουλειάς της, είτε ως προτάσεις για παραγωγή. Κλασική περίπτωση εδώ τα specimen της American Banknote Company, που τελικά αποφάσισε να τα διαθέσει στο εμπόριο.

- Κατά περίπτωση μπορεί να διατίθενται και ως δώρα σε κάποιους "σημαντικούς" κλπ, συχνά σε ειδικές συσκευασίας.

- Μπορεί να παράγονται και απλώς για το εμπόριο (για τους συλλέκτες). Κλασική αηδία η Δομινικανή Δημοκρατία. https://www.ebay.com/sch/i.html?_from=R4...acat=45338

- Μπορεί, τέλος, να είναι fantasy notes, είτε για διάθεση σε συλλέκτες, είτε για παιχνίδι (play money), για προπαγανδιστικούς σκοπούς, για ο,τιδήποτε...

- Ενδεχομένως και αντίγραφα, από μουσεία, ιδιώτες κλπ. (Αν και κατά κανόνα θα έχουν επισήμανση "copy" και όχι "specimen".)